VİETNAM-KAMBOÇYA-LAOS - 11
- ÖMER SUHA TOPALAK
- 30 Nis
- 18 dakikada okunur
Seyahatin 11. Günü 11.12.2023 Pazartesi VİETNAM - HANOİ
Bugünkü plan Hanoi’yi gezmek.
Otobüs ile Cua Bac caddesi üzerinde bütün mağazalarının önünde Rolls Royce Phantom bir araç park ettirip zenginliğin timsali görünmeye çalışan Chuong Terzihanesi önünden geçip Vietnam Planlama ve Yatırım Bakanlığı, Vietnam Ulusal Meclis Binası, Vietnam anavatanının bağımsızlığı ve özgürlüğü için fedakarlık yapan kahramanların ve şehitlerin anıtı olan Bac Son Anıtı, Ulusal Arama ve Kurtarma Komitesi Binası, Halk Ordusu Müfettişliği, General Vo Nguyen Giap'ın [1] Evi, İspanya, Ukrayna, Slovakya ve Azerbaycan Büyükelçiliği, Dünya ve Vietnam Gazetesi, Devlet Protokol Dairesi, Ulusal Mali Denetimin Merkezi, Vietnam Yaşlanma Araştırma Enstitüsü, Vietnam Hükümeti Elektronik Bilgi Portalı binasını geçip Ho Chi Minh Mozolesi giriş kapısına geldik. Ancak Kamboçya Başbaşkanı ziyarete geldiğinden mozoleye giriş yasak.
Bizde Văn Miếu - Quốc Tử Giám kompleksi yani Edebiyat Tapınağı’na [2] gittik. Son derece etkileyici, iki katmanlı büyük ana girişin üç kapısı ve her iki yanında stilize kabartmalar var. Ortadaki en büyük kapı İmparator tarafından kullanılırmış yanlardaki küçük kapılarda diğer insanlar içinmiş ve efsaneye göre, yetenek ve ahlakın tamamlayıcı erdemlerini ifade ediyormuş. Büyük Orta Kapı'dan ilk avluya girdiğinizde, kendinizi hemen taze ve yeşil bir atmosfere kaptırıyorsunuz. Kapıyı geçtikten sonra bir tabela [3] vardı.
Çevresi ağaçlarla dolu olan bir bahçede kuş sesleri arasında yürüyerek tepesinde karşılıklı iki balık figürü yer alan başka bir kapıya Đại Trung Môn'a geldik. Efsaneye göre, tanrılar tarafından her yıl düzenlenen bir balık yarışması varmış ve en güçlü deniz dalgalarının üzerinden atlayıp dalganın diğer tarafına geçebilenler güçlü bir ejderha olurmuş. Balıklar aslında öğrencileri sembolize etmekte imiş. Tüm sınavları geçebilmek için özenle çalışmak ve denemekten asla vazgeçmemek gerekiyormuş. Sonra ikinci avluya geçtik. Burada da bir tabela [4] vardı.
Yol sizi yüksek Banyan ağaçlarının altında ikinci ve en etkileyici avlu olan Khue Van Cac veya Edebiyat Takımyıldızı Pavyonu'na götürüyor. 1805 yılında inşa edilen iki katlı çarpıcı pavyon, tapınağın kültür ve öğrenime adanmışlığını simgelemekte imiş. Bu mimari eser, üst ahşap yapıyı destekleyen üstü figürlü dört beyaz sütundan, üsteki ahşap yapı da 4 yuvarlak kapı, korkuluklar ve çatıdan oluşmakta. Köşk aynı zamanda Hanoi'nin bir sembolü imiş ve resmi, 100.000 VND'lik banknotu üzerine basılı imiş.
Bu pavyonda aslında bir kapı ve geçince Thien Quang Tinh – İlahi Berraklık Kuyusu denen kare bir havuzun bulunduğu avluya geliniyor. Kuyu dünyayı, köşkteki yuvarlak pencereler ise gökleri temsil ediyormuş. Buda, Yin ve Yang'ın uyumlu birliğini, denge ve refahı temsil edermiş. Geçmişte, bilginler burada toplanıp, cennet ve yeryüzünün özünden aydınlanma ararlarmış.
Her iki yanda sırtlarında devasa dikilitaşlar taşıyan çok sayıda taş kaplumbağa bulunmakta. Burada da bir tabela [5] vardı. Kaplumbağa ülkenin dört kutsal yaratığından biri uzun ömürlülüğün ve bilgeliğin sembolüymüş diğerleri Ejderha, Tekboynuz ve Anka Kuşu imiş. Bu dikilitaşlar Konfüçyüsçülüğü ve geçmiş kralları övmekte, her hanedanın felsefesini anlatmakta, sınavlar ve bilginler hakkında bilgi vermekte imiş. İmparator Lê Thánh Tông taş stellerin yapımını başlatmış ve her biri Vietnam kültüründe bilgeliği ve uzun ömrü simgeleyen mavi taştan oyma kaplumbağalar üzerine monte edilmiş 116 adet stel yaptırmış ancak sadece 82 tanesi kalmış. Dikilitaşlar, 1442 ve 1779 yılları arasında kraliyet sınavlarını geçen ve kraliyet saraylarında doktora derecelerine ulaşan akademisyenlerin isimlerini ve başarılarını listelemekte imiş.
Buradan dördüncü avluya yani Edebiyat Tapınağı'nın törensel kalbine geçiliyor. Đại Thành kapısından (Büyük Sentez kapısı) geçtikten sonra, büyük saksıda bonsai ağaçların, ve çok sayıda insanın olduğu geniş bir meydana çıkılıyor. Törensel dördüncü avlunun her iki tarafında iki salon bulunmaktadır. Bunlar Konfüçyüs'ün yetmiş iki en onurlu öğrencisi ve Chu Văn An'ın (İmparatorluk Akademisi rektörü) sunaklarını barındırmakta imiş. Burada ayrıca Dai Viet ülkesinin inşası isimli bir sergileme vardı.
Dördüncü avlunun ortasında Tören Evi ( Đại Bái Đường ) bulunmakta. Burada kaplumbağaların sırtında duran iki adet bronz turna da bulunmakta. Anlamı kaplumbağalar cenneti ve dünyayı, turna ise uzun ömürlülüğü temsil ediyormuş.
Hemen arkada ortada Konfüçyüs ve iki yanda dört yakın öğrencisi Yanhui, Zengshen, Zisi ve Mencius sunaklarının olduğu Thượng Điện binası var. Arkalarında altın varak ile kaplı büyük su kaplumbağaları cam sandıklarda gösteriliyor.
Edebiyat Tapınağı kompleksindeki son ve 5. avlu Thái Học olarak bilinmekte. Burası bir zamanlar İmparator Lý Nhân Tông tarafından 1076 yılında inşa edilen orijinal İmparatorluk Akademisi -üniversitesinin bulunduğu yermiş. Ancak, 1946 yılında Birinci Çinhindi Savaşı sırasında savaş mağdurlarını barındırmak için kaldırılmış. Neyse ki, son 25 yılda dikkatlice yeniden inşa edilmiş ve orijinal tarzında restore edilmiştir. Burada da sizi bir tabela [6] karşılıyor. Soldaki binada yeni moda Vietnam kıyafetlerini gösteren bir sergi vardı. Ortadakinde ise alt katta saygın bir öğretmen ve akademinin eski rektörü olan Chu Văn An'ın heykeli yer alırken, üst katta imparatorlardan tapınağı kuran Lý Thánh Tông; İmparatorluk Akademisini kuran Lý Nhân Tông; ve kaplumbağa taşı stellerini yaptıran Lê Thánh Tông’un sunakları vardı.
Binadan çıkınca iki yanda büyük bir bronz çan barındıran çan kulesi ve 700 Kg. dev bir davul barındıran davul kulesi bulunuyor. Girişteki tabelanın çaprazında meydanın karşı köşesinde bir tabela daha vardı. [7] Sonra çıkışa yönelerek tapınak turunu tamamladık.
Tekrar otobüs ile şehri turlamaya başladık. Hanoi Bayrak Kulesi, Somerset Grand Hanoi, Supreme Court Adliye Sarayı, Nhà Thờ Sainte Marie - Katolik Kilisesi, Vietnam - Küba Dostluk Hastanesi, Merkez Postanesi, Kral Ly Thai To Parkı, Şehir Halk Komitesi, Kültür ve Spor Bakanlığı, Kararlılık veya Şehitler Anıtı, Ba Kieu Tapınağını [8] gördük.
Sonra otobüsten inerek Dong Kinh Nghia Thuc Meydanından golf arabalarına bindik ve şehrin dar ve eski mahallelerinde ve sokaklarında gezmeye başladık. Eski Hanoi için bizim kapalıçarşının açık olanı diyebiliriz. Her yer dükkan özellikle yılbaşı üstü olduğu için her yer Noel oyuncakları ile dolu. Yol üzerinde Đồng Xuân Market, Quan Chưởng caddesi ve Tarihi kapı [9], Đình Đông Thành Tapınağı ve Xuân Yên Tapınağı ayırtedebildiklerim.
Sonra Hoan Kiem Gölü kenarına geldik. Gölün ortasında Thap Rua - Kaplumbağa Kulesi görünüyor. Fransız sömürge dönemi binalarından Hoan Kiem Bölge Polisi binasının önünden geçip tekrar golf arabalarına bindiğimiz noktaya geri döndük.
İndiğimiz yerde ziyaret edeceğimiz yerler ise Thê Húc Bridge ve Ngoc Son Temple [10]. Tapınağa gitmek için epey bir kapıdan ve bir köprüden geçmeniz gerekiyor. Önce sizi ilk giriş kapısı karşılıyor bunun arkasında 28 m. yüksekliğinde Kalem Kulesi var. Konfüçyüs bilgini Nguyen Van Sieu bu taş kuleyi inşa etmiş. Kulenin tepesi ters bir fırça kalemi şeklinde ve gövdesinde "Ta Thanh Thien" (mavi gökyüzüne yazı) adlı üç kelime kazınmış.
Sonraki kapının bir tarafında ejderha, diğer tarafında kaplan kabartması var, gençleri daha fazla öğrenmeye teşvik eden sınav ve başarıyı temsil ediyormuş. Sonraki kapı Dai Nghien. Kapının üstüne taştan bir mürekkep hokkası yerleştirilmiş. Mavi taştan oyulmuş bu sembolik mürekkep hokkası, ayak şeklindeki üç taş kurbağanın sırtında duruyor. Hokkanın ortasında, ünlü yazar Nguyen Van Sieu'nun (1799 - 1872) 64 Çince harfle yazdığı bir şiir varmış. 5. ayın 5. gününün sabahında, güneş doğduğunda, Kalem Kulesi'nin tepesindeki taş tüy kalemin gölgesi bu mürekkep hokkasının üzerine düşermiş.
Sonra kırmızı Huc köprüsü geliyor. Huc Köprüsü, Güneş Tanrısı'nın sembolü olarak kabul ediliyor. Huc ismi "sabahın erken saatlerinde güneş ışığının parladığı yer" anlamına geliyormuş. Köprü ahşaptan, kavisli bir biçimde inşa edilmiş ve kırmızıya boyanmış.
Huc Köprüsü'nü geçen insanlar, yaşlı bir banyan ağacının gölgelediği Dac Nguyet Lau Kapısı'na ulaşıyor. Bu küçük kapı 2 katlı. Üst katta 2 kat çatı ve etrafında anka kuşu ve ejderha resimleri bulunan yuvarlak bir pencere var. Dac Nguyet Lau, ay ışığını yakalayabilen kule anlamına geliyormuş. Kapının sol tarafına uzun ömürlülüğü ve sürdürülebilirliği temsil eden bir kaplumbağa oyulmuş. Diğer tarafta ise güç ve kuvveti sembolize eden bir ejderha var.
Bu kapıdan sonra tapınak alanına giriliyor. İçerde kocaman kırmızı Japon balıklarının olduğu havuzlar var. Sağdan devam edince sahte paraların yakıldığı yer diye kulübe şeklinde bir ocak var. Çiçek bahçeleri ile çevrili adanın etrafını dönüp eskiden Hoan Kiem Gölü'nde yaşayan 2 büyük kaplumbağanın korunmuş bedenlerinin sergilendiği odaya geliniyor. Burada bir tabela var. [11] Bu kaplumbağalar, ziyaretçilerin görebilmesi için cam kutuların içine yerleştirilmişti.
Bu kaplumbağaların efsanelerdeki yerleri de şöyle: Kim Quy - Altın Kaplumbağa çeşitli Vietnam efsanelerinde yer alan efsanevi bir altın kaplumbağa tanrısı. Efsanelerden birinde, erken dönem Vietnam hükümdarı An Dương Vương'a (ö. MÖ 179) görünür ve ona altın pençelerinden birini, An Dương Vương'un tek atışta 300 düşmanı öldürebileceği büyülü bir tatar yayının tetiği olarak verir. Bununla krallığı korur. Ancak daha sonra, An Dương Vương'un kızı, düşmanının oğluyla evlenir ve tatar yayının sırrını ifşa eder. Kocası gizlice tetiği değiştirir, böylece tatar yayının artık büyülü güçleri olmaz ve babası saldırdığında, An Dương Vương kızıyla birlikte kaçmak zorunda kalır. Güneyde çok uzağa kaçar, ancak düşmanın her zaman hemen arkasında olduğunu hisseder. Kim Quy ona görünür ve arkasındaki at üzerinde oturan kendi kızının düşmanı olduğunu söyler. An Dương Vương, kızının ihaneti yüzünden onu idam eder ve ardından okyanusta boğulur.
Bir başka efsaneye göre Kim Quy, Vietnam imparatoru Lê Lợi'ye (hükümdarlık dönemi 1428-1435) şimdiki Hanoi'de bulunan Yeşil Su Gölü'nde görünür. Lê Lợi, Vietnam'ı işgal eden Ming Hanedanlığına karşı Lam Sơn ayaklanmasına önderlik etmiştir. Efsaneye göre, yerel bir tanrı olan Ejderha Kralı (Long Vương), Lê'ye sihirli bir kılıç olan Göklerin İradesi (Thuận Thiên) ile yardım etmiş ve Lê bu kılıçla Çinlileri kovarak daha sonraki Lê hanedanını kurmayı başarmış. Zaferinden sonra Kim Quy, kılıcı Ejderha Kralı için geri almak üzere gölün dışından Lê'ye görünür. İmparator kılıcı teslim eder ve Kim Quy, o zamandan beri Geri Dönen Kılıç Gölü (Hoàn Kiếm Gölü) olarak adlandırılan gölde kaybolur.
Göl, çok yakın zamana kadar Hoan Kiem kaplumbağasına ev sahipliği yapıyormuş, ancak sonuncusu 2016'nın başlarında ölmüş. Göldeki adada bulunan Kaplumbağa Kulesi efsanenin anısına dikilmiş.
Sonra bahçeye çıkıp “deniz dalgalarını savuşturan” anlamına gelen Tran Ba Pavyonu gördük. Bu feodal çağda kötü kültürel dalgalara karşı sabit bir kalkan işlevi görmesi anlamında inşa edilmiştir. Köşk, 4 taş sütun ve 4 ahşap sütun tarafından desteklenen 2 kat çatı ile kare bir şekle sahip.
Ana tapınak binası General Tran Hung Dao [12] ve Van Xuong De Quan'a adanmış ve içinde heykelleri sergilenmekte. Üç heykel arka arkaya dizilmiş. Tran Hung Dao eski bir komutan, Van Xuong De Quan bilginlerin şöhretinden ve refahından sorumlu tanrı imiş. Üçüncü heykel, kutsal bir Buda olan Amitabha'nın heykeli imiş.
Bu geziden sonra otobüs ile Anh Hoa isimli restorana öğle yemeği için gittik. Bir Hanoi Beer içtim.
Menü:
Kuşkonmazlı yengeç çorbası
Kızarmış kalamar
5 renkli karışık salata
Sebzeli pilav
Bademli kızarmış tavuk
Çarkıfelek meyve soslu tavada kızarmış balık fileto
Izgara devekuşu
Kızarmış muz ve ananas kremalı karamel
Yemek sonrası yol üzerinde otobüsten Sheraton Hanoi Hotel ve Tran Quoc Pagoda’yı [13] görerek, sabah gezemediğimiz Ho Chi Minh Mozolesi [14] giriş kapısına tekrar gittik. Sıkı bir aramadan sonra girdik ancak mozole Pazartesi ziyarete kapalı imiş sadece dışını gezeceğiz. Mozolenin iki tarafında “Yaşasın Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti” ve “Büyük Başkan Ho Chi Minh davamızda ebediyen yaşamaktadır.” yazıları ve mozolenin alnında "CHỦ TỊCH HỒ-CHÍ-MINH" yani "BAŞKAN HO CHI MINH" yazısı var. Mozolenin karşısında ise Dışişleri Bakanlığı ve Vietnam Ulusal Meclis Binası, mozolenin önündeki uzun yolun sonunda Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve mozolenin tam arkasında Ho Chi Minh'in ağaç kazıklar üzerindeki evi bulunuyor. Biz içeri giremedik ama ev, basit mobilyalar, kitaplar ve kişisel eşyalarla uygun şekilde donatılmış iki küçük odadan oluşuyormuş.
Yol sizi One Pillar Pagoda yani Tek Sütunlu Pagoda’ya [15] götürüyor. Burası bir havuzun içinde tek bir kolon ve sekiz ahşap kiriş üstüne inşaa edilmiş küçücük bir tapınma yeri. Çatısında dört kavisli köşeyle kaplı kırmızı tuğlalar ve "aya tapan çift ejderha" oyması gözüküyor. Doğu kültüründe 13 sayısı bir ulusun "bereket ve refahı" için bir dilek olarak kabul edildiğinden yukarıya 13 basamakla çıkılıyor. Burada bulunan yaldızlı Buda heykeli sekiz kollu.
İsmi Dien Huu olan asıl tapınak buranın karşısında bulunuyor. Burada da benzer Buda heykelleri var. Bir aile pişmiş bir tavuk ve bir ördeği adak olarak getirmişti. Çevrede bir sürü adak olarak gelmiş yiyecek ve içecek hatta pet şişede sular var. Dışarıdaki duvarda “Karma yasası için illüstrasyonlar” isimli büyük bir tablo var. İnsanların Karma’ya uyması için yapması ve yapmaması gerekenler çizimle anlatılmış.
Otobüs bizi şehrin merkezinde serbest bıraktı turdakilerin çoğu Samsonite Valiz mağazasında ucuzluk var diye oraya gitti. Bende kendim dolaştım. Saint Marie Kilisesi, Sömürge zamanından kalmış Hoan Kiem Bölge Polisi Binası, Hoan Kiem Halk Kütüphanesi, Kutsal Haçı Sevenler Cemaati Manastırı, Anatole Hotel, Trang An İlkokulu, Grand Hotel du Lac, beton kaplamalı tuğladan inşa edilen cephesi ve önündeki yılbaşı ağacı ve aziz maketleri ile St. Joseph Katedrali [16], kalın bambu sopasıyla büyük metal bir kaseye vurarak ayin yapan rahibin olduğu Ly Trieu Quoc Su Pagodasını ve Đền Phù Ủng Tapınağını gördükten sonra ortasında bir süs havuzu bulunan ve tam bir araç keşmekeşinin hakim olduğu Dong Kinh Nghia Thuc Meydanı ile kırmızı Thê Húc köprüsünün göründüğü göl kıyısına döndüm.
Arkadaşlar gelince bir kısmı ile dış görünüşü köpekbalığı çenesine benzeyen Shark Jaw isimli binadaki Highlands Coffee’de oturup meydanı seyredip bira içtim. Çok keyifli idi. Biraya 116 Dong ödedim.
Sonra Vietnam’ın meşhur su kuklası gösterisini izlemek için Thang Long tiyatrosuna gittik. Su Kuklası Şovu Vietnam kültüründe köklü bir yere sahip olan ve geçmiş zamanlarda pirinç tarlalarını su bastığında halkın eğlenmek için yapmış olduğu bir gösteri imiş. Geleneksel Vietnam müzikleri eşliğinde 45 dakika süre ile bu gösteriyi izledik. Kadınlardan biri Đàn bầu yani Monokord çalıyordu. Monokord tek telli çalgı anlamına geliyormuş ve bir çubuk veya pena kullanılarak tellerin çekilmesiyle ses üretilen geleneksel bir Vietnam müzik aleti imiş.
Gösteri sonrası akşam yemeğimizi almak üzere Maison Vie Fransız restoranına gittik.
Menü:
Dalat sebzeleriyle hazırlanmış Mimoza salatası
Potage Parmentier (patates ve pırasa çorbası)
Fırında levrek özel sosu ve mevsimsel garnitür ile
Fincan “Jack” taze meyve salatası, 1 top dondurma, şefin sosu
Vietnam kahvesi veya çayı
Biz masadan arkadaşlar ile 2022 senesi mahsülü Chantecaille Bordeaux isimli bir beyaz şarap içtik. Benim payıma 25 Usd. düştü.
Sonra otele döndük. Otelimiz Pan Pacific Hanoi’nin roofu çok güzel, Ho Tay yani Batı gölü ve çevresi gece çok görünüyor. Bizde birkaç arkadaş oturup manzaranın keyfini çıkarıp bira içtik. Bira için 116 Dong ödedim. Sonrada istirahate çekildik.
NOTLAR:
[1] Võ Nguyên Giáp (1911 - 2013) Vietnamlı bir general , komünist devrimci ve politikacıydı. Askeri stratejist olarak oldukça saygı duyulan Giáp, Vietnam komünist güçlerini Japonya, Fransa, Güney Vietnam , Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'e karşı savaşlarda zaferlere taşıdı . Giáp , 1941-1972 yılları arasında Việt Minh ve Halk Ordusu'nun askeri komutanı , 1946-1947 yılları arasında ve 1948-1980 yılları arasında Vietnam Demokratik Cumhuriyeti ( Kuzey Vietnam) ve Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin savunma bakanı ve 1955-1991 yılları arasında başbakan yardımcısı olarak görev yaptı. Vietnam Komünist Partisi Politbüro üyesiydi.
[2] Văn Miếu - Edebiyat Tapınağı kuzey Vietnam'da Konfüçyüs'e adanmış bir tapınaktır. Tapınak ilk olarak 1070 yılında İmparator Lý Thánh Tông zamanında kurulmuş ve inşa edilmiştir. 1076'dan 1779'a kadar Vietnam'ın ilk ulusal üniversitesi olan İmparatorluk Akademisi'ne ev sahipliği yapmıştır. Akademi 1803 yılında Nguyen hanedanlığının yeni başkenti Hue'ye taşınmıştır. Văn Miếu, Vietnam'da Konfüçyüs, bilgeler ve alimlere adanmış çeşitli tapınaklardan biridir. Tapınak, Thăng Long İmparatorluk Kalesi'nin güneyinde yer almaktadır. Çeşitli pavyonlar, salonlar, heykeller ve doktor stelleri, sunu törenlerinin, çalışma oturumlarının ve Đại Việt'nin sıkı sınavlarının yapıldığı yerlerdir. Tapınak, 100.000 Vietnam đồng banknotunun arka yüzünde yer almaktadır. Başlangıçta üniversiteye kabul sadece soylu ailelerden gelenler içindi, ancak 1442'den sonra daha eşitlikçi hale geldi. Ülkenin dört bir yanından gelen yetenekli öğrenciler Konfüçyüsçülük, edebiyat ve şiir ilkelerini öğrenmek için Hanoi'ye gidiyordu. 1484 yılında İmparator Ly Thanh Tong, olağanüstü bilginlerin isimlerini, doğum yerlerini ve başarılarını kaydetmek için steller (büyük levhalar) dikilmesini emretti: Çoğu kaplumbağa heykellerinin tepesinde bulunan 116 dikilitaştan 82'si halen ayaktadır. Yollar, P Quoc Tu Giam'daki görkemli kademeli geçitten resmi bahçelerden geçerek 1802 yılında inşa edilen Khue Van köşküne ulaşmaktadır.
[3] Văn Miếu - Quốc Tử Giám kompleksi beş duvarlı avlunun yanı sıra Văn Gölü ve Giám Bahçesi'nden oluşmakta ve toplam 54.331 metrekareyi kapsamaktadır. İlk iki avluda resmi bitkilendirme ve su özellikleri bulunurken, diğer üç avluda binalar ve diğer önemli kalıntılar yer almaktadır. Şu anda Nhập Đạo veya Yolun Girişi olarak adlandırılan ilk avludasınız. Öğrencilerin öğrenmesi gereken ilk ders nasıl saygılı davranılacağıdır. Bilgi edinmek daha sonra gelir ve nihai hedef hem erdemli hem de yetenekli olmaktır. Nhập Đạo avlusu, on dokuzuncu yüzyılda Nguyen Hanedanlığı (MS 1802-1945) döneminde inşa edilen nispeten yeni bir mimari öğedir. Diğer duvarlı avlulara benzer şekilde, Nhập Đạo'daki bahçe de merkezi bir eksen boyunca simetrik olarak tasarlanmıştır. Orta yol (Hoàng Đạo) kral ve yüksek rütbeli mandarinler için kullanılırken, iki yan yol (Linh Đạo) öğrenciler ve sıradan insanlar içindi. Avluda, ağaç dikimiyle birlikte avluya ferah ve taze bir görünüm kazandıran iki havuz bulunmaktadır. Nhập Đạo avlusu bir sonraki avluya üç kapı ile bağlanmaktadır. Ortada Đại Trung Môn (Büyük Orta Kapı), solda Thành Đức (Tamamlanmış Erdem) ve sağda Đạt Tài (Elde Edilmiş Yetenek) yer alır.
[4] Bu ikinci avlu Büyük Merkez Avlu ya da bazen Büyük Başarı Avlusu olarak bilinir. Burada, adı bilgi ve kültürün güzelliğini simgeleyen Khuê yıldızına atıfta bulunan ünlü Khuê Văn Các (Edebiyat Yıldızı Pavyonu) yer almaktadır. Khuê Văn Các, Vietnam'ın bin yıllık başkenti Hanoi'nin ve kültürünün simgesi olarak kabul edilmektedir. Köşkte muhafaza edilen birçok güzel şiirsel ifade, Vietnam geleneksel kültürünü ve köşkün güzelliğini yüceltmektedir: “Kültüre saygı sayesinde ülke barışçıl ve müreffeh” ve ‘Khuê takımyıldızı gökyüzünde nasıl parlıyorsa, insanlık da her yerde öyle parlıyor’. Khuê Văn pavyonunun iki yanında Súc Văn kapısı (Harflerin Kristalleşmesi Kapısı) ve Bí Văn kapısı (Harflerin İhtişamı Kapısı) bulunmaktadır. Güzel Khuê Văn Các, tevazu, açıklık ve inceliği temsil eden simetrik bir yapıdır. 1805 yılında inşa edilen kare kaidesi yeryüzünü, üzerinde güneş resimleri bulunan iki katlı yüksek kulesi gökyüzünü, açık pavyonun içinden geçen hava yolu rüzgârı, pavyonun önündeki havuz ise Yang'ı simgeleyen pavyonla denge halindeki Yin'i sembolize etmektedir. Khue Van pavyonu ikinci avluyu üçüncü avluya bağlar. Köşkün tasarımında bir kapı ya da geçit bulunmaması, aydınlanmaya giden yolun zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın kesintisiz bir yol olduğuna işaret etmektedir.
[5] En önemli tarihi kalıntılar üçüncü avluda bulunmaktadır. Avlunun ortasında “Göksel Parlaklık Kuyusu” adı verilen kare bir havuz bulunmaktadır. Bu havuz, doğu ve batıda kaplumbağa şeklindeki kaideler üzerinde kalıcılığı temsil eden iki sıra taş stel ile çevrilidir. Bu dikilitaşlar, 1442 ile 1779 yılları arasında Lê ve Mac hanedanlıkları döneminde yapılan 82 mandarin sınavında başarılı olan 1.304 adayın isimlerini eski Çince karakterlerle kaydetmektedir. Feodal sosyal sistem altında kral, ülkeyi yönetmek için bir dizi imparatorluk görevlisine (mandarin) güveniyordu. Bu, kralın sadece kendisinin erdemli bir adam olması değil, aynı zamanda kendisine yardımcı olmaları için ülkesinin her kesiminden erdemli adamlar seçmesi gerektiği anlamına geliyordu. Bu durum, mandarin olacak kişileri seçmek için sıkı bir sınav sisteminin kurulmasına yol açtı. Sınavlar mülk sahibi tüm genç erkeklere açıktı. Lê So hanedanlığı döneminde (MS 1428-1527) üç kategorideki erkeklerin sınavlara katılmasına izin verilmiyordu: suçlular, müzisyenler ve şarkıcılar ile yas tutanlar. Sınavlar birkaç ay boyunca çok sayıda aşamayı içeren yorucu sınavlardı.
[6] Şu anda Thái Học bölgesinde gördüğünüz binalar 1999 yılında inşa edilmiştir. Yeni binalar, birebir rekonstrüksiyonlar olmaktan ziyade geleneksel imparatorluk tarzındadır. Binalar şimdi Nhà Tiền Đường (ön bina), Nhà Hậu Đường (arka bina) ve sol ve sağda bir çan evi ve bir davul evinden oluşmaktadır. Nhà Tiền Đường, kültür bilginlerinin anısına törenler, bilimsel konferanslar ve kültürel ve geleneksel sanat etkinlikleri ve sergiler düzenlemek için kullanılmaktadır. Daha büyük olan Nhà Hậu Đường iki katlıdır. Zemin kat, Quốc Tử Giám'ın prestijli müdürü Chu Văn An'ın (MS 1292-1370) heykelinin yanı sıra Văn Miếu - Quốc Tử Giám ve Vietnam eğitim ve sınav sistemlerinin tarihine ilişkin sergilerin sergilenmesi için kullanılmaktadır. Hậu Duong'un üst katı Vietnam'ın üç kralına adanmıştır. Văn Miếu - Quốc Tử Giám'ın kuruluşuna ve Vietnam'da Konfüçyüsçü eğitimin gelişimine en çok katkıda bulunan kişilerdir: Lý Thánh Tông (MS 1023-1072), Lý Nhân Tông (MS 1066-1128) ve Lê Thánh Tông (MS 1442-1497).
[7] Beşinci avlu eskiden Kral Lý Nhân Tông tarafından 1076 yılında kurulan Quốc Tử Giám'dı. Quốc Tử Giám, kraliyet ailesinin ve üst düzey yetkililerin çocukları için bir okuldu. Öğrenciler burada birlikte yaşar ve tahta baskı kalıpları kullanılarak yapılan kitaplardan ders alırlardı. MS 1236 yılında Trần hanedanlığı döneminde Quốc Tử Giám ülkenin birçok bölgesinden en iyi öğrencileri çekmiştir. On beşinci yüzyılda Lê Sơ hanedanlığı döneminde Quốc Tử Giám'a yeni adı Thái Học Viên verildi ve büyük bir oditoryum ve 300 öğrenci için yatılı tesisler inşa edilerek genişletildi. Quốc Tử Giám'ın çalkantılı bir geçmişi vardı. On sekizinci yüzyılın sonlarındaki iç karışıklıklar sırasında bakıma muhtaç hale gelmiş ve Nguyen Hanedanlığı (MS 1802-1945) Hue'yi imparatorluk başkenti yaptığında kapatılmıştır. İçinde 1807 yılında Kral Gia Long, Huế'da kraliyet prenslerinin ve mandarinlerin oğullarının eğitimi için yeni bir ulusal okul inşa ettirdi. Hanoi'deki eski Quốc Tử Giám çatısını kaybetti ve Konfüçyüs'ün ebeveynlerine Khải Thánh tapınağı olarak yeniden inşa edildi, ancak Fransa 1946'da Hanoi'yi yeniden ele geçirdiğinde Fransız bombardımanı nedeniyle bir kez daha yıkıldı.
[8] Thien Tien Dien veya Huyen Chan Tu olarak da bilinen Ba Kieu Tapınağı, Vietnam'daki ilk Ana Tanrıça tapınaklarından biridir. Tapınak 17. yüzyılın başlarında, Vinh To hükümdarlığı (1619-1628) sırasında inşa edilmiştir. İlk inşa edildiğinde bu alanda yalnızca ana tapınak bulunuyordu. Daha sonra Canh Hung döneminin (1740-1786) sonunda Tam Quan kapısı, Canh Thinh'in 8. yılında Tay Son döneminde (1800) ise bronz çan eklendi. Birçok restorasyon geçiren tapınağın bugünkü mimarisi esas olarak 1864 yılındaki büyük yenilemenin (Tu Duc 17) izlerini taşımaktadır. Ancak 1891 yılında Fransızlar tramvay yolu yapmak amacıyla bu araziyi almaya karar verince Ba Kieu tapınağının ön bahçesini ve ön salonunu yıktılar. Bunun yerine Hoan Kiem Gölü'nün etrafında bir yol var ve ana tapınak alanını Dinh Tien Hoang Caddesi ayırıyor. Neden Ba Kieu Tapınağı olarak adlandırıldığı bilinmiyor ama kesin olan bir şey var: bu yer, Kutsal Anne Lieu Hanh ve iki hizmetçi Quynh Hoa - Que Hoa da dahil olmak üzere tanrıçalara tapıyor. Ba Kieu Tapınağı'nda kimlerin ibadet edildiğine dair hikayeye gelince, eski bir efsane şöyle der: Prenses Lieu Hanh aslında Yeşim İmparatoru'nun kızıydı, ancak yanlışlıkla bir yeşim kupayı kırdığı için ölümlü dünyaya sürgün edildi. Dünyaya geldiğinde insanlara çiftçiliğin ve hayatın nasıl kurulacağını öğretti. Sürgünden dönen prenses cennete döndü. Ama ölümlü dünyayı özlediği için, hizmetçileriyle birlikte birçok kez aşağılara inip insanlara yardım etmeye devam ediyordu. Büyük katkıları sayesinde Prenses Lieu Hanh bir azize olarak onurlandırıldı, halk tarafından hatırlandı ve kendisine tapınmak için bir tapınak inşa edildi. Bunlardan Mau Lieu, "Dört Ölümsüz"den biri olup, halk inanışında "Dünyanın Annesi" olarak kabul edilir ve "Birinci sınıf Tanrı" kategorisine girer.
[9] O Quan Chuong Caddesi, caddenin sonunda bulunan tarihi ve kültürel kalıntı Quan Chuong kapısından ismini almıştır. Orijinal adı Dong Ha Kapısı olan Quan Chuong Kapısı, Canh Hung'un 10. yılında (1749) inşa edilen beş kapıdan biridir - Phuc Lam Kapısı, Nhan Hoa Kapısı, Cau Den Kapısı ve Cau Dua Kapısı ile birlikte - ve aynı zamanda günümüze kadar kalan tek kapıdır. Quan Chuong Kapısı adı, efsanevi hikayelere göre şöyle: İlk olarak, Le Hanedanlığı'nın sonunda, Chuong An adında emekli bir mandarin bu kapının yanına özel bir ikametgah kurmuş, dolayısıyla bu isim verilmiştir. İkincisi, Nguyen Hanedanlığı döneminde, şehir kapılarını kontrol eden bir mandarin vardı. İçeri giren her tekne o mandarine rapor vermek zorundaydı, bu yüzden bu şekilde adlandırılıyordu. Üçüncüsü, 1873 yılında Fransızlar ilk kez Hanoi'ye saldırmış, muhafız subayı ve emrindeki bütün askerler bu kapıda kahramanca savaşmış ve fedakarlıklarda bulunmuş, halk da buraya Quan Chuong Kapısı demiştir.
[10] Ngoc Son Tapınağı (Yeşim Dağı Tapınağı) 19. yüzyılda Tran Hanedanlığı'nın en büyük askeri komutanı Tran Hung Dao'nun anısına inşa edilmiştir. Tran Hung Dao, askeri dehasıyla 13. yüzyılda Vietnam Ordusu'nu Yuan Hanedanlığı'na karşı birçok zafere taşımıştır. Tapınak aynı zamanda eski Çin kültüründe ve Taoist felsefede refah tanrısı olan Van Xuong De Quan'a da saygı duruşunda bulunmaktadır. Tapınak, 1865 yılında Nguyen Hanedanlığı'nın seçkin bir bilgini olan Nguyen Van Sieu'nun yönetiminde kapsamlı bir onarımdan geçmiştir. Bu dönemde inşa edilen diğer yapılar arasında But Thap (Kalem Kulesi) ve Dai Nghien (Mürekkep Levhası) Huc Köprüsü (Şafak Işığı Köprüsü), Đắc Nguyệt (“ay tefekkür köşkü”) Tran Ba Dinh (Dalgalara karşı köşk), bulunmaktadır.
[11] KILIÇ GÖLÜ KAPLUMBAĞASI TANITIM: Halk kültüründe Kaplumbağa, uzun ömürlülüğün sembolü olan Dört Kutsal Hayvan'dan biridir. Kaplumbağa imgesi, M.Ö. 3. yüzyılda Trieu Da ordusunu yenmek üzere sihirli bir yay yapması için pençelerini An Duong Vuong'a ödünç veren Altın Kaplumbağa efsanesi aracılığıyla Vietnam ulusunun kahramanlık tarihiyle ilişkilendirilmektedir. Efsaneye göre, 15. yüzyılda altın kaplumbağa Kral Le Loi'ye sihirli kılıcı ödünç verdiği için Ming işgalcilerine karşı direniş savaşını kazanmış ve bağımsızlığını elde etmiştir. Kral Le Loi tahta çıktıktan sonra sihirli kılıcı Luc Thuy Gölü'ndeki (Hoan Kiem Gölü ya da günümüzde Geri dönmüş Kılıç Gölü) altın kaplumbağaya iade etmiş ve burada yaşayan kaplumbağa da bu olayla ilişkilendirilerek Kılıç Gölü kaplumbağası olarak adlandırılmıştır. Bilimsel olarak Rafestus swinhoei olarak bilinen Kılıç Gölü kaplumbağası, dünyada sadece 6 tane kalmış olan nadir bir kaplumbağa türüdür. Şu anda Ngoc Son tapınağında, Vietnamlıların genellikle “yaşlı kaplumbağa” olarak adlandırdığı Kılıç Gölü kaplumbağasının iki örneği sergilenmektedir. Dış cam dolapta (kapının yanında) sergilenen ilk örnek 1967 yılında ölen “yaşlı kaplumbağa ”dır. O dönemde kaplumbağanın ağırlığı 250 kg, kabuğu 2,1 m uzunluğunda ve 1,2 m genişliğindeydi, doldurma ve kimyasallarla emprenye etme yöntemiyle korunmuştu. İkinci örnek (iç dolaptaki) 19 Ocak 2016'da ölmüştür, 169 kg ağırlığında, kabuğu 1,85 m uzunluğunda ve 1,08 m genişliğindedir, Federal Almanya Cumhuriyeti'nin plastikleştirme teknolojisi ile korunmuştur. Numunenin yapım ve muhafaza süreci 2016 yılından bu yana devam etmiş ve 2018 yılında tamamlanmıştır; numuneyi uzun süre muhafaza etmek için gelişmiş malzemeler kullanılmış, doğal boyutu ve vücut içindeki kemikler korunarak numunenin “yaşlı kaplumbağanın” hayattayken ki görüntüsüne yakın olması sağlanmıştır. Kılıç Gölü kaplumbağası örnekleri, Kral Le Loi'nin kılıcı geri getirmesi efsanesiyle bağlantılı Ngoc Adası'nda bulunan tapınakta sergilenmektedir. Saklama dolapları, süper beyaz çift camlı yansıtıcı cam, soğuk lazer ışık sistemi ve modern nem alma ve hava filtreleme sistemi dahil olmak üzere özel olarak tasarlanmıştır. Bu nadir ve değerli örnekler uzun süre korunacak, özelde Hanoi'nin genelde ise Vietnam'ın eşsiz özel, tarihi ve kültürel değerlerini tanıtacak, Hanoi ve Vietnam'a gelen ziyaretçilerin, bilim adamlarının ve araştırmacıların isteklerini karşılayacaktır.
[12] Trần Hưng Đạo (1231–1300), Vietnamlı bir kraliyet prensi, devlet adamı ve Trần hanedanı sırasında Đại Việt askeri kuvvetlerinin askeri komutanıydı. Ölümünden sonra halk tarafından bir tanrı olarak kabul edildi. Đức Thánh TrầnĐạo, 13. yüzyılın sonlarında üç büyük Moğol istilasından ikisini püskürten Vietnam ordularını komuta etti. Kubilay Han yönetimindeki Yuan hanedanına karşı kazandığı çok sayıda zafer Vietnam tarihinin en büyük askeri başarıları arasında kabul edilir. Hem çok yetenekli bir askeri taktikçi hem de saygın bir şair olduğundan "ulusal aziz" olarak kabul edilir. Vietnam popüler dininde, özellikle üreme sorunları olan kadınları etkileyen kötü ruhları kovabilen bir şeytan çıkarıcı olarak tapılır. Ana tapınağı, Vietnam'ın kuzeyindeki Kiep Bac'tadır, ancak çoğu Đạo Mẫu tapınağında, genellikle ana sunaktaki tanrıların solunda bir sunağı da vardır. Yıllık töreni sırasında özel bir tahtta oturur ve yüksek bir pozisyonda oturmasına izin verilen tek ruhtur. Bayraklarla ve kılıçlarla dans eder ve tütsü çubuklarını salladığında sık sık vahşi ve korkutucu davranır.
[13] Hanoi'deki en eski Budist tapınağı, Hanoi'nin Batı Gölü'nün güneydoğu kıyısı yakınlardaki küçük bir adada yer alıyor. Hanoi'deki Trấn Quốc Pagodası, şehrin en eski pagodasıdır ve aslen İmparator Lý Nam Đế (544'ten 548'e) döneminde altıncı yüzyılda inşa edilmiştir, bu nedenle ona 1.500 yıldan daha eski bir tarih kazandırmıştır. Tapınak kurulduğunda Khai Quốc (Ulusal Kuruluş) olarak adlandırılmış ve Yên Phụ Setinin dışında, Kızıl Nehir kıyısına yerleştirilmiştir. Nehrin tecavüzüyle karşı karşıya kalınca, tapınak 1615'te şu anda bulunduğu Hồ Tây'ın (Batı Gölü) Kim Ngư (Altın Balık) adasına taşınmıştır. Küçük bir geçit onu anakaraya bağlar.
[14] Aslında Devlet Başkanı Ho Chi Minh, vasiyetinde naaşının yakılmasını ve ölümünün ardından küllerinin ülkenin üç bölgesine bırakılmasını istemiş; ancak o dönemki Parti ve halkın isteği üzerine hükümet, naaşının bozulmadan kalmasına karar vermiş ve insanların gelip onu anması ve ziyaret etmesi için naaşının Mozole'ye yerleştirilmesini istemiş. 1973'te, mozolenin temel atma töreni resmen gerçekleşti ve 1975'te Ho Chi Minh Mozolesi açıldı. Sovyetler Birliği ve Vietnam arasındaki ortak bir çabayla, Lenin'in bedenini mumyalamadaki başarılarıyla ünlü bir Sovyet bilim insanları ekibi, Ho Chi Minh'in kalıntılarını mumyalamak için özel bir Vietnam tıbbi ekibiyle işbirliği yaptı. Ho Chi Minh Mezarı'nın genel mimarisi, 21,6 metre yüksekliğinde ve 41,2 metre genişliğinde 3 katmandan oluşan sağlam bir kare bloktur. Türbenin yapısı, sellere, bombalamalara ve 7 büyüklüğündeki depremlere dayanabilecek şekilde çok sağlam olacak şekilde tasarlanmıştır. Türbenin dışı gri granit kaplıdır ve mermer sütunlarla çevrilidir, türbenin tepesinde belirgin bir şekilde kırmızı yeşim taşından yazılmış “CHỦ TỊCH HỒ-CHÍ-MINH” sözcükleri vardır. Türbedeki 200 kapı seti ülkenin her yerinden toplanan nadir ağaçlardan yapılmıştır. Lobi, "Không có gì quý hơn Độc lập Tự do” (Bağımsızlık ve Özgürlükten daha değerli hiçbir şey yoktur) sözlerinin ve Başkan Ho Chi Minh'in altın kaplama imzasının arka planı olarak kırmızı ve pembe mermerle kaplıdır. Türbenin önünde, her saat başı vardiyaları değişen 2 asker nöbet tutar. Ho Chi Minh Mozolesi'nin içinde mermerle kaplı bir oda vardır. Burada, Başkan Ho Chi Minh'in bedeni bir cam kutunun içine, taş bir kaide üzerine yerleştirilmiş bir yatağın üzerine yerleştirilmiştir. Odanın içinde her zaman nöbet tutan 4 asker vardır. Türbenin bir diğer özel yanı da çevresindeki manzaradır. Türbenin etrafında 250'den fazla bitki türü bulunan yeşil bir manzara vardır. Buradaki her ağaç veya çiçeğin çok özel bir anlamı vardır - bu anlam, Ho Chi Minh'in hayattayken anlattığı hikayelerle ilgilidir.
[15] Pagoda, Vietnam'ın başkenti Hanoi'nin merkezi Ba Đình bölgesinde ( Thăng Long Kalesi yakınında ) bulunan tarihi bir Budist tapınağıdır. Bu mimari kompleksin en ünlü kısmı, özel bir yapıya sahip bir tapınak olan Liên Hoa Đài'dir 'lotus kaidesi' anlamına gelir: tek bir sütun üzerine inşa edilmiş bir bina. Orijinal pagoda 1049 yılında inşa edildi, Hương Tapınağı ile birlikte Vietnam'ın en ikonik iki tapınağından biri olarak kabul edilir. Efsaneye göre, İmparator Ly Thai Tong bir keresinde kadın Budist tanrıça Quan Am Bo Tat'ın onu bir lotus koltuğuna davet ettiği bir rüya gördü. Bu hikayeyi bir keşiş olan Thien Tue'ye anlattıktan sonra lotus çiçeği şeklinde kutsal bir yer inşa etme kararı aldı. Kirli bir ortamdan çıkarken çiçek açma ve kokusunu yayma yeteneği nedeniyle, lotus Konfüçyusçuluk ve Budizm'de saflığın, refahın ve bilgeliğin bir temsili olarak saygı görür. Tek Sütunlu Pagoda, İmparator'un Quan Am Bo Tat'a içten teşekkür ifadesi olarak kabul edilir. Pagodanın çatısı, çatının dört kavisli köşesi olan kırmızı tuğla ölçekli kiremitlerle kaplıdır. Pagodanın çatısında, evrene uyum getiren ve pagodanın kutsallığını koruyan bir görüntü olan, zarifçe oyulmuş "aya tapan çift ejderha" öne çıkar.
[16] Joseph Katedrali ( 'Hanoi'nin Büyük Katedrali' ) Nhà Chung Caddesi üzerinde bulunan bir Katolik kilisesidir. Hanoi Roma Katolik Başpiskoposluğu'nun katedrali olarak hizmet veren 19. yüzyıl sonu Gotik Revival (Neo-Gotik tarz) bir kilisedir. Katedral adını Vietnam'ın koruyucu azizi Joseph'ten almıştır. Notre Dame de Paris'i andıran mimari tarzıyla 1884 yılında inşasına başlanmıştır. Kilise, Aralık 1886'da açıldığında Fransız Çinhindi sömürge hükümeti tarafından inşa edilen ilk yapılardan biriydi ve Hanoi'deki en eski kilisedir.
Yorumlar