VİETNAM-KAMBOÇYA-LAOS - 12

Seyahatin 12. Günü   12.12.2023  Salı  VİETNAM – HANOİ – NİNH BİNH 

Bugün erken otelden ayrılarak Ninh Binh’e doğru yola koyuluyoruz. Eski başkent Hoa Lu'nun antik kalıntıları içerisindeki King Dinh ve King Le Tapınaklarını ziyaret edeceğiz.

Ulusal Tarih Müzesi

Thong Nhat Parkı

Bay Mau gölü

Bay Mau gölü ve içindeki Hoa Binh Adası Ana Tanrıça Tapınağı

Bay Mau gölü ve içindeki Hoa Binh Adası Ana Tanrıça Tapınağı

Bach Mai Hastahanesi

Thanh Thang Kale köşkü

Thanh Thang Kale köşkü

Yol üzerinde otobüsten Ulusal Tarih Müzesi, Thong Nhat Parkı, Bay Mau gölü ve içindeki Hoa Binh Adası Ana Tanrıça Tapınağı, Bach Mai Hastahanesi, Ha Nam ve Phu Ly şehirleri, Thanh Thang Kale köşkünü [1], kum taşı tepeler ve Trung Tru Köyünü görüp ve antik başkent Hoa Lu’ya [2] vardık.

Otobüsten inip Sông Sào Khê nehri üzerinde yer alan antik köprüden antik şehre giriş yapılıyor. Köprüden sonra sizi antik şehrin kapısı karşılıyor sonrada çok geniş bir araziye çıkıyorsunuz. Solda Vietnam’ın kuruluşunun 1055.yılına hoş geldiniz (968-2023) yazan kocaman bir tabela var. Sağda ise büyük bir arazi içinde Ly Thai To Stele House yani 1009-1028 yılları arasında hüküm süren Lý hanedanının kurucusu İmparator Lý Thái Tổ'nin anısına konmuş olan mezar taşının bulunduğu tapınak bulunuyor. Yolun devamında antik şehrin haritasının olduğu bir tabela var. Devamında ise Kral Dinh Tien Hoang ‘ın tapınağının tanıtımı [3] ve haritası var.

Tabelanın hemen solunda ise ilk kapı olan Meridyen kapısından Kral Dinh Tien Hoang ‘ın tapınağına [4] giriş yapılıyor. Đinh Tiên Hoàng'a adanan tapınak, Vietnam'ın ilk imparatoru Dinh Bo Linh'i onurlandırmak amacıyla yerel halk tarafından eski başkentin merkezine yakın bir yerde inşa edilmiş. Dinh Bo Linh, kral Ngô Quyền tarafından kurulan kısa ömürlü Ngô hanedanının çöküşünün ardından, on iki rakip savaş ağasını yenerek ülkeyi yeniden birleştirmiş ve 968 yılında Vietnam'ın ilk imparatorluk hanedanını kurmuş. Đinh Tiên Hoàng tapınağı, kraliyet kalesinin eski ana sarayının arazisinde yer almakta. Feng shui ilkelerini içeren tapınağın ön tarafında bir nehir, arka tarafında ise bir dağ bulunmakta.

Girdikten sonra sizi ilk karşılayan küçük bir Ejderha yatağı. Tapınağın dış sunak kapısından geçip iki tarafı kırmızı japon balıkları ile dolu bir göletin üzerinde ki köprüden ilerleyip iç sunak kapısına oradan da ana tapınağın bahçesine ulaşıyorsunuz. Sol tarafta kralın anne ve babasına ibadet yerleri var.

Yoldan devam edip iki büyük sütunu geçince tapınağın ana bahçesi olan ejderha bahçesine ulaşılıyor. Ejderha bahçesinin ortasında dört tarafında kısa sütunlar olan altı taş oymalarla kaplı yine taştan bir ejderha yatağı duruyor. Ejderha yatağının yüzeyinde güçlü ve görkemli bir ejderha kabartması var. Ejderha yatağının iki kol dayanağı, yüksek bulutların arasında kıvranan iki ejderha.  İki figürün de başı dik, yelesi uçuşuyor ve önünden aşağı sarkan uzun bir sakalı var. Bu Dinh Hanedanın ünlü insanlarının bıraktığı değerli bir hediye olarak kabul edilip, aynı zamanda sanatsal yeteneklerini gösteriyormuş. Ayrıca Ejderha sunağının uzağında her iki yanda, yekpare yeşil taş bloğundan oyulmuş tek boynuzlu at figürleri de yer alıyor.

Sonra ana tapınak binasına giriliyor. Basamaklar çok yüksek ve içerisi çok karanlık. Tapınağın yapısı iki bölümden oluşuyor: ibadet salonu ve ana sunak. İbadet salonunda 17. yüzyıldan kalma, güzel oyulmuş bir tütsü masası bulunmakta. Kral Dinh Tien Hoang'un tahtı ana sunağın ortasında yer alıyor, kırmızı lake ve altın varakla dekore edilmiş.

Sonra dışarı çıkıp yakındaki diğer tapınak olan Le Dai Hanh King Tapınağına [5] yürüdük. Burada da bizi bir tabela [6] karşılıyor. Diğer tapınak gibi buranında girişinde ejderha yatağı, dış giriş kapısı, sağda büyük bir havuz, iç giriş kapısı, solda eski devlet adamlarına tapınma, sağda Konfiçyus’a tapınma bölümleri, yine büyük bir ejderha yatağı ve tapınak binası görülebiliyor. Rehberin anlattığına göre bu kral önceki kralın öldürülmesinde parmağı olduğu şüphesi ve sonrasında da ilk kralın karısı ile evlendiği için halk tarafından tasvip edilmediğinden ejderha yatakları kabartmasız, mezarı da daha alçak tavanlı ve basık yapılmış. Kraliçe Duong Van Nga heykeli ilk eşi Kral Dinh'in tapınağına doğru dönük duruyor ölümünden sonra bile eski kocasının tapınağına baktığında hala utanç duymakta imiş.

Burayı da gezdikten sonra tekrar otobüsler ile "Karadaki Ha Long Körfezi" de denen kireçtaşı mağaraları ve tarihi kalıntılardan oluşan bir sistem olan Tam Coc - Bich Dong mağara kompleksine yapacağımız nehir gezisi başlangıç noktası olan iskeleye vardık. Buradan iki kişilik Sampan adı verilen kayıklara biniliyor ve kayıkçı hareket etmek için ayaklarını kullanıyor. Biz Süheyla Acar hanımla bindik. Kayık sizi Ngo Dong Nehri'nde gezdiriyor. Gidiş-dönüş süresi yaklaşık 1,5 saat. Emeralda Resort Tam Coc, The Banana Tree Hostel, Golden Rice, Tam Coc River View Homestay, Tam Coc Bungalow gibi otellerin ve kireç taşı dağlar, pirinç tarlaları arasından muhtelif köprülerin altından geçiliyor.

Tam Coc "Üç mağara" anlamına geliyor ve Hang Ca, Hang Hai ve Hang Ba isimli mağaralardan oluşuyor. Üç mağara da Ngo Dong Nehri'nin dağın altından geçmesiyle oluşmuş. İlk mağara 20 m. genişliğe ve 127 m. uzunluğa sahip Hang Ca mağarası. Hang Hai, Hang Ca'ya yaklaşık 1 km uzaklıkta ve 60 m uzunluğunda. Hang Ba, 50 m. uzunluğunda olup, mağaranın tavanı diğer iki mağaraya göre daha alçak, taş kemer şeklinde. Nehirin iki yakasında muhtelif tapınak binaları var. Bir noktada Tay Vi Tapınağı tabelası vardı. Burası Tran hanedanlığı krallığı tapınağı imiş ve geçmişte Tam Coc dağ bölgesi, Tran Hanedanlığı'nın Yuan-Moğol'a karşı direniş savaşı sırasında Vu Lam sarayını inşa ettiği yermiş. 

Aynı yoldan geri döndük kayıkçılara adam başı 5 Usd. bahşiş verdik. Bu akşam kalacağımız Hidden Charm Hotel’e gidip eşyalarımızı bıraktık.

Öğleden sonra isteyen serbest kaldı isteyen bir başka tapınak gezisine katıldı. Ancak tapınak gezisine iki talihli çıktı ben ve İlhan Uslusoy ağbi. Neyse bizi otobüs ile Bich Dong Pagodası [7] ve Mağarası’na götürdüler. Girişte bir tabela var. [8] Bir göletin üzerindeki köprüden geçerek pagodanın birinci kapısına ulaşılıyor. Yoldan devam edince alt tapınak Ha Pagodasına varılıyor. Pagoda bir yükseltide duruyor. Bahçe duvarının altında değişik bir ejderha ve aslan heykeli var.

Pagoda da ana sunakta üç Buda neslini temsil eden üç adet Buda heykeli var. Sağ ve solda ise sekiz büyük generalin heykelleri bulunuyor. Tapınağın arkasındaki merdivenlerden çıkınca daha önce burada görev yapan rahiplerin mezarların bulunuyor.

120 basamak tırmanarak yarısı Ngu Nhac sıradağlarındaki mağaraya bitişik, yarısı açık havada Trung Pagoda’ya geliniyor. Çevredeki kayalarda Çinçe kabartmalar, tapınakta Buda'ya ibadet etmek için 3 oda ve sunakta ise 6 adet Buda heykeli var.

Trung Pagodası'nın yanından Karanlık Mağara'ya giriliyor. Mağaranın girişinde çok zarif oymalara sahip antik bir bronz çan bulunmakta. Buraya gelen ziyaretçilerin çoğu, Buda'nın kapısında huzur bulabilmek ve ruhlarının temizlenmesi amacıyla çanı üç kez çalıyormuş bizde onlara katıldık. Mağaranın içerisinde üç adet görkemli taş Buda heykeli bulunuyor.

Mağaradan çıkıp merdivenle en yukardaki Thuong Pagodaya tırmanılıyor. Burada tek heykelli küçük bir tapınak, tavandan sarkan bir çan ve mezar taşı gibi duran bir yazıt var. Dışarının dağ manzarası çok güzel. Aynı yoldan geri döndük.

Akşam yemeği otelde yani Ninh Binh Hidden Charm restoranda yendi.

Menü:

• Tel şehriye salatası

• Spring roll denen pirinç kağıdına sarılmış köfte

• Limon otlu sote keçi eti

• Buharda pilav

• Tavuk köri

• Haşlanmış karışık sebze

• Ananas meyvası

Ben Bia Ha Noi isimli bir bira içtim. 40.000 Dong ödedim. Gece biraz şehirde dolaştıktan sonra  dinlenmeye çekildik.

NOTLAR: 

[1] Ninh Binh'de çimento üretimi alanında iş yapan Do Van Tien'in "Thanh Thang Kalesi"nin inşasına 2016 yılında başlandı. Bina, eskiden alçak bir alan olan ve sahibi tarafından satın alınan Gia Vien bölgesindeki Ulusal Karayolu 1A üzerinde yer almaktadır. Kaleye Thanh Thang ismi verilmesinin sebebi ise sahibinin Thanh ve Thang adında iki oğlunun olmasıdır. Projede, Vatikan'daki (İtalya) Aziz Petrus Bazilikası ve yapılardan esinlenilerek, tamamen Vietnam'a özgü bazı detaylar ve ev sahibinin tercihleri ​​bir araya getirildi. Evin dikkat çeken özelliklerinden biri de ince işçilikle yapılmış kubbesi, tavanındaki altın kaplama detaylarıdır.

[2] Hoa Lư 968'den 1009'a kadar Vietnam'ın başkentiydi. Ninh Bình Eyaleti, Hoa Lư, Trường Yên Thượng köyünde yer almaktadır. Bölge, kireçtaşı dağları tarafından parçalanmış pirinç tarlalarından biridir ve Hanoi'nin yaklaşık 90 km güneyindedir. Phát Diệm Katedrali, Tam Cốc-Bích Động, Bái Đính Tapınağı, Tràng An ve Cúc Phương ile birlikte Hoa Lư, Ninh Bình Eyaleti'nde turistik bir destinasyondur. 10. yüzyılın sonlarında Hoa Lư, 968 yılında yerel savaş ağası Đinh Bộ Lĩnh (ölümünden sonra Đinh Tiên Hoàng veya "İlk Dinh İmparatoru" olarak bilinir) tarafından Çin'in Güney Han hanedanına karşı yıllarca süren iç savaş ve şiddetli bir ayrılıkçı hareketin ardından kurulan bağımsız bir Vietnam siyasi yapısı olan Đại Cồ Việt'in başkenti ve aynı zamanda ekonomik, politik ve kültürel merkeziydi. Hoa Lư, Vietnam'ın ilk iki imparatorluk hanedanının anavatanıydı: Đinh Tiên Hoàng tarafından kurulan Đinh ve Lê Đại Hành tarafından kurulan Erken Lê. Lê hanedanlığının çöküşünün ardından, 1010 yılında Lý hanedanlığının kurucusu Lý Công Uẩn, başkenti Thăng Long'a (şimdiki Hanoi) taşıdı ve Hoa Lư "antik başkent" olarak tanındı. Hoa Lư'deki başkent, İç ve Dış Kaleler de dahil olmak üzere 300 hektarlık (3.0 km2) bir alanı kapsıyordu. Toprak savunma duvarları, saraylar, tapınaklar ve mabetler içeriyordu ve kireçtaşı dağlarıyla çevrili ve korunuyordu. Bugün, antik kale artık mevcut değildir ve 10. yüzyıldan geriye çok az kalıntı kalmıştır. Ziyaretçiler imparatorlar Đinh Tiên Hoàng ve Lê Đại Hành, oğulları ve önce Đinh Tiên Hoàng sonra da Lê Đại Hành ile evlenen Kraliçe Dương Vân Nga onuruna inşa edilen tapınakları görebilirler. Đinh Tiên Hoàng'ın mezarı yakındaki Mã Yên dağında, Lê Đại Hành'ın mezarı ise dağın eteklerinde yer almaktadır.

[3] Tabela : DINH TIEN HOANG KRAL TAPINAĞI

* Dinh Tien Hoang Kralı (924 - 979)

Hoa Lu, Vietnam'daki ilk feodal monarşi sisteminin başkentidir. Dinh, Erken Le ve Ly Hanedanlıklarının hüküm sürdüğü 42 yıl boyunca (968-1010) başkent olarak rol oynamıştır. Tabu adı Dinh Bo Linh olan Kral, Dai Huu köyünde (Ninh Binh eyaleti, Gia Phuong Komünü) doğmuştur. Dinh Bo Linh, 968 yılında 12 isyancı savaş ağasına boyun eğdirip ülkeyi birleştirdikten sonra kendisini imparator ilan etmiş, başkenti Hoa Lu'da kurmuş, ulusal adını Dai Co Viet (Büyük Dai Viet) olarak benimsemiş, saltanatını Thai Binh (Barışçıl ve Müreffeh) olarak adlandırmıştır. Devlet hükümetini kurdu, para bastırdı, borsaları ve ticareti geliştirdi, ülkeyi refaha kavuşturan ve halkın huzur içinde yaşamasını sağlayan ulusal kültürü restore etti.979 yılında vefat etti ve Dinh Tien Hoang De (İlk Dinh İmparatoru) olarak ilan edildi.

[4] Dinh Tien Hoang Kral Tapınağı

Dinh Bo Linh, Giap Than (924) yılının ikinci ayının dolunay gününde, Dai Huu köyü, Dai Hoang Chau'da (şimdi Gia Phuong komünü, Gia Vien ilçesi, Ninh Binh eyaleti) doğdu. Dinh Bo Linh, takma adı Dai Thang Minh Hoang, ulusal adı Dai Co Viet ve başkenti Hoa Lu olan İmparator olarak taç giydi. 970 yılında Dinh Bo Linh kendi dönemini Thai Binh olarak belirledi: “Bir saray inşa edin, bir mahkeme kurun, yüz mandarin belirleyin, altı birlik kurun”. Bu büyük kariyer tarihçi Le Van Huu tarafından şöyle yorumlanmıştır: “Tien Hoang yetenekli, insanlardan daha bilge, hayatta en cesur kişidir. Vietnam'ın sahibi olmadığı dönemde şefler güçlüydü, 12 elçinin hepsiyle savaştılar ve itaat ettiler, sonra ülkeyi açtılar ve başkenti kurdular, İmparator unvanını değiştirdiler, yüz mandarin yerleştirdiler, altı birlik kurdular, rejim neredeyse yeterliydi, eminim. Bu cennetin iradesidir çünkü ülkemiz Vietnam bir aziz doğurdu” (Dai Viet Su Ky Toan Thu). Dinh Tien Hoang Kral Tapınağı, Hoa Lu ilçesi, Truong Yen komününde, Hoa Lu Antik Başkentinin tarihi - kültürel kalıntısı olan Ma Yen dağının eteklerinde yer almaktadır. Efsaneye göre Kral Ly Thai To başkenti Hoa Lu'dan Dai La Kalesi'ne taşıdığında (1010) halk, ülkeye büyük yararlılıkları olan iki kahramanı anmak için eski sarayda Kral Dinh ve Kral Le'ye tapınmak üzere tapınaklar inşa etmiştir. İlk inşa edildiğinde tapınak kuzeye, Tiger ve Che dağlarına bakıyordu. Geç Le Hanedanlığı döneminde (On yedinci yüzyıl) halk tapınağı yeniden inşa etmiş ve bugün olduğu gibi doğu yönünde döndürmüştür. 1898 yılında tapınak restore edilmiş, taş eşik ve sütun kayası yapılmıştır. Tapınak “Noi Cong, Ngoai Quoc” tarzında inşa edilmiştir (içinde “工”, dışında “国” kelimesi vardır), ana yol 王 (kral) harfi şeklindedir. Dinh Tien Hoang Kral Tapınağı'nın iç kısmında, iki güzel yekpare yeşil taş istiridye ile çevrili bir taş ejderha bulunmaktadır. Yanında Nghi Mon Ngoai (dış kapı) ve 25 metre ötede Nghi Mon Noi (iç kapı) bulunmaktadır. Bu kapının Vietnam'daki en eski üç sütunlu mimari olduğu söylenebilir. İç kısımda, solda baba ve anneye (Kral Dinh'in babası ve annesi) ibadet edilen Khai Thanh tapınağı, sağda ise yaşlıların sunuları tartıştığı Vong evi yer almaktadır. İki sütunun arasından ejderha avlusu geçmektedir. Ejderha avlusunun ortasında saray törenini simgeleyen taş bir elek bulunmaktadır. Khai Thanh ve Vong evlerinin önüne baktığımızda iki “Vuon hoa ngoai” (bahçenin duvarı “ulusal” kelimesinin dış halkası gibidir) görürüz; sağdaki çiçek bahçesinde “Cuu Long” (dokuz ejderha) şeklinde bir kaya vardır. Soldaki çiçek bahçesinin ortasında ise “bir generale tapan insan figürü” görünümünde bir kaya bulunmaktadır. Gökyüzünü destekleyen sütunlar gibi duran iki bronz sütunun arasından geçerek, 1.80 m uzunluğunda ve 1.40 m genişliğinde nadir ve güzel bir sanat eseri olan Long Sang'ın (Kralın yatağı) yanında duruyoruz. Long Sang, kralın hükümdarlığı sırasında ejderha kaidesini sembolize eder, festival gününde bayrak, kase ve silah dikmek için iki sıra sütunla çevrilidir, mandarinlerin rütbelerini ve on orduyu temsil eden on ejderha kılıcını sembolize eder. Dinh Tien Hoang Kral Tapınağı'nda ibadet, tütsü yakma ve ana saray olmak üzere üç salon bulunmaktadır. En sonda ibadet salonu yer almaktadır. İbadet salonunun ortasında, isyanı bastıran ve ulusun birleşmesini başlatan Kral Dinh'in erdemlerini öven üç kelimelik “Ortodoks su” (ortodoksluğun başlangıcı) ile büyük bir yazıt vardır. Merkezde Kral Dinh'e ve Dinh hanedanının üç prensine tapınılan ana saray yer almaktadır. Ana sarayın ortasında Kral Dinh Tien Hoang'ın altın bronzdan dökülmüş, gümüşle boyanmış ve Nguyen Hanedanlığı döneminde yapılmış heykeli yer almaktadır. Binh Thien imzalı bir şapka, uzun yakalı bir gömlek giymekte ve imparatorun sembolü olan, görkemli ve ağırbaşlı bir görünüme sahip bir ejderhanın üzerinde oturmaktadır. Solda en büyük oğlu Nam Viet Vuong Dinh Lien'in heykeli; sağda ise Kral Dinh'in iki ikinci çocuğu Dinh Hang Lang ve Dinh Toan'ın heykeli yer almaktadır. Dinh Tien Hoang Kral Tapınağı on yedinci yüzyıldan kalma değerli bir mimari ve heykeltıraşlık eseridir. Birçok kez onarılmış olmasına rağmen, ejderhalara binen periler, yapraklara tapan iki ejderha, aya tapan iki ejderha temalarıyla Geç Le dönemine ait bir dizi heykel ve mimari unsuru hala oldukça sağlam bir şekilde korumaktadır... Bu heykeller sadece tapınağı daha görkemli bir şekilde süslemekle kalmıyor, aynı zamanda Hoa Lu'nun halk zanaatkârlarının üç yüz yıldan fazla bir süre öncesine ait mükemmel heykeltraşlık becerilerini de gösteriyor.

[5] Lê Đại Hành tapınağı, Đinh Tiên Hoàng tapınağının 200 m. kuzeyindedir ve arka planında Den Dağı bulunmaktadır. Lê Hoàn, Đinh Bộ Lĩnh yönetiminde en yüksek askeri makamı işgal etmiştir. Bộ Lĩnh 979 yılında bir suikast sonucu öldürüldüğünde, altı yaşındaki oğlu Đinh Toàn tahta geçti ve Lê Hoàn onun naibi olarak görev yaptı. Lê Hoàn'ın gizlice ülkeyi ele geçirmeyi planladığından şüphelenen diğer önde gelen kişiler isyan etti. Lê Hoàn, Vietnam üzerinde yeniden hakimiyet kurmak için fırsat kollayan Çin Song hanedanına karşı baş kaldırdı, rakiplerini yendi ve Çin istilası yaklaşırken, kendini imparator ilan etti ve Lê hanedanını kurdu. Ayrıca Đinh Tiên Hoàng'ın dul eşi, tahttan indirilen çocuk kral Đinh Toàn'ın annesi Dương Vân Nga ile evlendi. Güçleri 982 yılında iki Çin ordusunu yenerek geri püskürttü ve böylece ülkenin bağımsızlığının devam etmesini sağladı. Lê Hoàn 1005 yılında ölümünün ardından “Lê Đại Hành” adıyla anılmaya başlandı. Lê Đại Hành tapınağının mimarisi, sanatı ve adanmışlık heykelleri Đinh Tiên Hoàng tapınağındakilere benzemektedir. Yapılarda Đmparator Đinh Tiên Hoàng'ın tapınağındaki gibi taş kapı basamakları ve sütunu desteklemek için taşlar bulunmamaktadır. Dolayısıyla, tapınağı Lê hanedanı sonrası dönemin mimarisi ve heykeltıraşlığının bir örneği olarak düşünebiliriz. Đmparator Lê Đại Hành Tapınağı'nın “Chinh Cung” bölümü beş yapısal odadan oluşmaktadır. Orta odada tahtında oturan ve Binh Thien Şapkası takan İmparator Lê Đại Hành'ın bir heykeli vardır; yüzü içtendir. Heykel bir kaide üzerine yerleştirilmiştir. Solunda, önce Đinh Tiên Hoàng'ın, daha sonra da Lê Đại Hành'ın eşi olan Đmparatoriçe Dương Vân Nga'nın heykeli bulunmaktadır. İmparatoriçe Dương Vân Nga'nın heykeli dolgun ve çekici bir yüze, kırmızı bir tene ve o dönemin Viet kadınlarının birçok özelliğine sahiptir. Dış elbisesi esnek kıvrımlarla şekillendirilmiş, özel desenleriyle bluzun içini ortaya çıkaracak şekilde gevşetilmiştir. Heykeli, coşkulu, yetenekli, istekli ve güzel bir kadın imajı yansıtmak için tasarlanmış kadınsı erdemleri ve genç nitelikleri sergilemektedir.

[6] LE DAI HANH KRAL TAPINAĞI

* Le Dai Hanh King (941 - 1005)

Kralın tabulaştırılmış adı Le Hoan'dır. Dinh hükümdarlığı sırasında kendisine Başkomutan unvanı verilmiştir. Le Hoan, 980 yılında Dinh Hanedanlığı'nın yerine tahta geçmiş ve hükümdarlık dönemine Thien Phuc (Binlerce İyi Talih) adını vermiştir. Onun en büyük başarısı Song istilasına karşı direnmesi ve Champathat'ın yağmalanmasının ulusal bağımsızlığın korunmasına yardımcı olmasıdır. Ayrıca devlet yönetimini güçlendirmiş ve dış ilişkileri genişletmiştir. 1005 yılında vefat etti ve Le Dai Hanh olarak ilan edildi.

[7] Bich Dong Pagodası, ilk olarak 1428 yılında Geç Le Hanedanlığı'nın başlangıcında, dağın tepesinde küçük bir pagoda olarak kurulmuş. 1705 yılında Nam Dinh ilinin Nghia Hung bölgesinden iki keşiş Tri Kien ve Tri The bir araya gelerek yeminli kardeş oldular. Her iki rahip de dindardı ve Budizm'i yaymak ve tapınaklar inşa etmek için birçok yere seyahat etmek istiyorlardı. Buraya vardıklarında, Bich Dong Dağı'nın güzel bir konuma sahip olduğunu ve halihazırda bir pagodanın bulunduğunu gören iki keşiş, durup eski pagodayı kendileri tamir etmeye ve Ha, Trung ve Thuong olmak üzere 3 pagodadan oluşan ibadethaneyi yeniden inşa etmek için para toplamaya karar verdiler. 1707 yılında Tri Kien ve Tri The adlı iki rahip, Karanlık Mağara'da hâlâ asılı duran büyük bir çan döktüler. Bich Dong Pagodası, Çince "Tam" karakterine göre, dağın yamacı boyunca üç katlı, birbirine bitişik olmayan üç binadan, alçaktan yükseğe doğru Ha, Trung ve Thuong olmak üzere üç ayrı pagodadan oluşan bir yapı olarak inşa edilmiştir. Bich Dong Pagodası'nın benzersiz özelliği, dağ, mağara ve pagodanın birbirini tamamlaması ve yemyeşil dev ağaçların arasında gizlenmiş olması, pagodanın muhteşem doğa manzarasıyla bütünleşmesini sağlamasıdır. Tüm sahne görkemli bir dağ ve orman resmine benziyor, 3 antik pagodanın kabartmasıyla kaplı, yosunlu kiremitli çatılar, eskilerin Bich Son Bat Canh adını verdiği 8 güzel sahne, üç pagoda yüksek dağ yamaçlarına inşa edilmiş, aşağıda Xuyen Thuy mağarası var.  

Tapınak mimarisi :

Alt Tapınak : Ha Pagoda, dağın eteğinde yüksek bir temel üzerine inşa edilmiş 5 bölmeden oluşmaktadır. Buda'ya tapınılan tapınakta, tapınak mimarisi Dinh harfi şeklindedir. Kirişler ve boyuna kirişler de demir ağacından yapılmıştır. Tapınağın çatısı iki eğimli çatı olup, toplam 8 çatıdan oluşmaktadır. Alt pagodadaki taş sütunların hepsi, birbirine bağlanmamış, 4 metreden yüksek, tek bir sağlam taş bloğundan yapılmıştır. Bu tür taş sütunları yapmak bir ustalıktır. Alt Tapınak'ta, ortada büyük bir Çince karakter plakasında " Sakin antik mezar " yazıyor; tapınağın ana kalbinin geçmişten bugüne saflık olduğunu ifade etmek için. En üstte üç dünyevi taht var. Üç heykel üç Buda neslini temsil ediyor. Sonraki Batı'nın Üç Azizi heykeli, ortada oturan Amitabha Buda, sağda Bodhisattva Avalokitesvara , solda Bodhisattva Mahasthamaprapta. Üçüncü sırada oturan kişi Bin Elli, Bin Gözlü Avalokitesvara'dır. Dördüncü sırada bebek Buda heykeli yer alıyor. Sağda duran dövüş sanatları üniformalı sekiz general Sekiz Büyük Vajrapani'dir; solda duranlar ise dört doğrudan kamu görevlisini temsil eder; iyi işleri teşvik eder, kötülüğü cezalandırır ve insan dünyasında sebep ve sonuçları inceler. Son olarak solda oturan üçlü, Bich Dong Pagodası'nı kuran ve inşa eden üç büyük usta olan Chi Kien, Chi The ve Chi Tam'dır. Dışarıdaki iki heykel ise yaşam ve ölüm kitabını inceleyen Nam Tao ve Bac Dau'dur. Sağdaki büyük taş stel, Bich Dong Pagodası'nın inşasına katkıda bulunanların isimlerini taşıyor. 

Trung Pagoda: Ha Pagoda'dan S şeklinde patika boyunca 120 basamak tırmanarak Ngu Nhac sıradağlarının ortasındaki Trung Pagoda'ya ulaşın. Tam karşıda kayalığa oyulmuş Bich Dong kelimesi yer alıyor. Bu, başka hiçbir yerde bulunmayan, çok özel bir tapınaktır; yarısı bir mağaraya bitişik, yarısı açık havadadır; tapınakta Buda'ya ibadet etmek için 3 oda vardır. Yukarı Tapınak'ta Buda'ya ibadet ettikten sonra 21 taş basamağı tırmanarak Karanlık Mağara'ya ulaşın. Bu, doğanın nesiller boyunca özenle cilaladığı, periler, periler, genç oğlanlar, süzülen ejderhalar, yüzen kaplumbağalar, filler ve kaplanlar yaratmak için her küçük ayrıntıya kadar son derece hassas ve keskin olan ana mağaradır. Bu pagoda farklı isimlerle üç dönem geçirmiştir: ilk dönem (1428) Dong Pagodası olarak adlandırılmış, 1740 yılına kadar Kral Le Hien Tong döneminde bu pagoda genişletilmiş, daha fazla inşa edilmiş ve Bach Ngoc Thach Son Dong adını almıştır. 19. yüzyılda Kral Tu Duc döneminde Bich Dong Pagodası adını almıştır. Tapınağın çatısının üzerinde on adet sarı Çince karakter bulunuyor: Gia Lam Than Dai Hung Bao Dien Nam Thien To - Güney'deki tüm ataların Bich Dong tapınağından geldiği anlamına geliyor. Trung Pagodası'ndaki süslemelere bakıldığında Buda Sakyamuni'nin sırtında dokuz ejderha bulunmaktadır. Dışarıda oturan iki heykel Bodhisattva Van Thu'nun, soldaki Bodhisattva Samantabhadra'nın, ana sarayın içinde Kutsal Bilge olarak da bilinen Saygıdeğer Ananda'nın heykeli vb. bulunmaktadır. Trung Pagodası'nda ayrıca Karanlık Mağara'ya giden bir yol da bulunmaktadır. Mağaranın girişinin hemen önünde çok zarif oymalara sahip antik bir bronz çan bulunmaktadır. Dışarıya baktığınızda Giai Oan köprüsünü görüyorsunuz. Buraya gelen ziyaretçilerin çoğu, Buda'nın kapısında huzur bulabilmek için "ruhlarının temizlenmesi" amacıyla çanın üç kez çalınmasını "istiyor". Mağaranın içerisinde üç adet görkemli taş heykel bulunmaktadır. Ortada Amitabha Buda, sağda Van Thu Bodhisattva, solda Quan Am Bodhisattva var, küçük bir tapınakta Lao Tho'nun taş heykeli ibadet ediliyor.

Thuong Pagoda: Thuong Pagodası'na çıkmak için ziyaretçilerin dağın yamacındaki yaklaşık 40 taş basamağı tırmanması gerekiyor. Thuong Pagodası aynı zamanda Dong Pagodası olarak da bilinir, bu pagoda Bodhisattva Avalokitesvara'ya ibadet eder. Bu tapınak Bich Dong Dağı'nın tepesine yakın, en yüksek noktada yer almaktadır. Thuong Pagodası'ndan uzağa baktığınızda, 5 lotus yaprağı gibi görünen Bich Dong Dağı'na karşı bağımsız duran Ngu Nhac Son adı verilen Tam Sang Dağı, Gia Dinh Dağı, Con Lon Dağı, Dau Cau Dağı ve Hang Dua Dağı olmak üzere 5 dağ bulunmaktadır. Bich Dong, Vietnam'da eşsiz bir pagodadır, başka hiçbir yerde bu kadar yüksek bir arazi ve dağ konumu yoktur. Thuong Pagodası'nın her iki tarafında iki tapınak vardır: sağdaki Tho Dia'ya, soldaki Duc Son Than'a ibadet eder. Tapınağın yanında Bodhisattva Quan Am'ın "Cam Lo su deposu" adı verilen bir su deposu bulunmaktadır. Önümüzde Ngu Mon sahası var. Üst Pagoda'ya çıktığınızda, Bich Dong Pagoda'nın tüm güzelliğini görebilirsiniz. Sadece büyüleyici manzaralar, kültürel sanat ve mimari açısından güzel olmakla kalmaz, aynı zamanda burası Ninh Binh eyaletinin tarihi bir kalıntısı anlamına da gelir. Karanlık mağara: Trung Pagoda'dan yaklaşık 6 metre tırmanarak Karanlık Mağara'ya ulaşın. Burası ana mağaradır, derin, sessiz, uzun, hafif doğuya eğimlidir. Trung Pagoda mağarası 6 m. yüksekliğindeki bir evin birinci katıysa, Karanlık Mağara ise 8 m. yüksekliğindeki ikinci katıdır. Karanlık Mağara'ya giden yol neredeyse diktir ve kurtarma köprüsünün altından geçer, çünkü mağara girişi gökkuşağı şeklindedir. Mağaranın girişinin üzerinde 1707 yılında Tri Kien ve Tri The adlı iki rahip tarafından dökülmüş büyük bir bronz çan asılıdır. Karanlık Mağara, elektrikle aydınlatılan uzun ve geniş bir alandır. Hepsi taşlaşmış bir masal dünyası yaratılışları gibi. Karanlık Mağara'nın girişinin yakınında ziyaretçilerin karşısına Amitabha Buda heykeli ve Manjushri Bodhisattva heykeli çıkıyor. Soldaki Bodhisattva Avalokitesvara . Mağaranın girişine yaklaşıldığında, ziyaretçinin sol tarafında küçük bir mağara bulunmaktadır ve mağaranın üstünde Bodhisattva Avalokitesvara'ya tapınılmaktadır. Bu küçük mağaranın altında kaplumbağa biçimli sarkıtlar ve özellikle vurulduğunda tahta balıklar gibi ses çıkaran, birinin sesi kalın, diğerinin sesi berrak olan iki garip kaya parçası bulunmaktadır. Karanlık Mağara aynı zamanda bir Budist tapınağıdır. Doğal bir tapınaktır. Hidrodinamik : Xuyen Thuy Mağarası, Bich Dong Pagodası'nın altından geçen Bich Dong boyunca uzanan karanlık ve su dolu bir mağaradır. Xuyen Thuy Mağarası, Doğu'dan Batı'ya doğru kıvrılan, yaklaşık 350 m. uzunluğunda, yarım daire biçimli bir taş boruya benziyor. Xuyen Thuy Mağarası'nın ortalama genişliği 6 m, en geniş noktası ise 15 m'dir. Mağaranın tavanı ve duvarları genellikle düzdür ve doğa büyük taş levhaları kubbeler ve yarım daireler halinde sayısız şekilde yerleştirmiş gibi görünmektedir. Xuyen Thuy Dong'un girişi dağın arkasında, Bich Dong'un girişinin karşısındadır. Su mağarasından geçen yolculuğun sonunda ziyaretçiler dağa tırmanarak mağaraya ve Bich Dong Pagodası'na ulaşabilirler.

 [8] Tabela

Bich Dong Pagodası ve Bich Dong Mağarası, Ninh Khe köyü, Ninh Hai komünü, Hoa Lu ilçesi, Ninh Binh vilaæyetinde yer almaktadır. Bu tarihi-kültürel kalıntı 1994 yılında Kültür ve Enformasyon Bakanlığı tarafından ulusal düzeyde mimari ve peyzaj mirası olarak kabul edilmiştir. Bu yazının yazıldığı sırada bu alan, UNESCO tarafından Dünya kültürel ve doğal mirası olarak kabul edilen Trang An Peyzaj Kompleksi içinde özel bir ulusal kalıntıdır.

Bich Dong Pagodası başlangıçta “Bach Ngọc Thạch Son Dong” olarak biliniyordu, bu da en uzak yerdeki saf bir mücevher imajını çağrıştıran güzel bir taş pagoda anlamına geliyordu. 1774 yılında Lord Trinh Sam bölgeyi ziyaret ederek dağları, taş mağaraları, nehirleri, tarlaları ve yemyeşil manzarayı seyretti. Onun gözünde pagoda yeşil bir arka planda olağanüstü görünüyordu ve bu da pagodanın adını “Viet Nam'daki en güzel ikinci mağara” olarak da bilinen Bich Dong olarak değiştirmesine neden oldu.

Pagodanın genel görünümü, bir dağın yamacına inşa edilmiş üç antik pagodayı tasvir eden harika bir kabartma sanat eserine benzetilmektedir: Ha Pagoda, Trung Pagoda ve Thuong Pagoda. Dağın eteklerinde bir su mağarası bulunmaktadır. Atalarımız buraya “Bích sơn bát cảnh” adını vermiştir çünkü burası 8 farklı güzel manzara biçiminden oluşmaktadır.